Có những người sở hữu vô số tiền bạc, thành công trong sự nghiệp và có gia đình hạnh phúc. Tuy nhiên, họ không cảm nhận được niềm hạnh phúc. Trái lại, có những người hàng ngày làm việc vất vả và đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc sống, nhưng lại có thể thấy “hạnh phúc” và sự mãn nguyện trên khuôn mặt của họ. Vậy làm thế nào để đạt được niềm hạnh phúc?
Mối liên hệ giữa năng lực thấu hiểu bản thân và sự hạnh phúc
Hạnh phúc trong lĩnh vực tâm lý học được định nghĩa là một trạng thái cảm xúc đặc trưng bởi các yếu tố sau: 1) Sự vui vẻ, 2) Sự hài lòng, 3) Sự thỏa mãn, 4) Sự đầy đủ. Các yếu tố này được xác định bởi cảm nhận chủ quan của mỗi người. Do đó, trong tâm lý học, hạnh phúc còn được gọi là “hạnh phúc chủ quan”, bao gồm “sự cân bằng cảm xúc có thể chấp nhận nhiều cảm xúc khác nhau” và “mức độ thỏa mãn cao trong cuộc sống”.
Nói cách khác, người hạnh phúc không tránh khỏi những lúc không hài lòng trong cuộc sống, nhưng họ có thái độ tích cực và không chịu đau khổ vì những điều đó. Một điểm khác biệt rõ ràng giữa người hạnh phúc và người không hạnh phúc là người hạnh phúc “không cảm nhận sự thiếu thốn quá nhiều”. Họ không ghen tị hay ngưỡng mộ người khác, vì họ thực sự hài lòng với những gì mình có. Điều này giúp họ tránh được nỗi lo lắng khi vụt qua những thứ không thuộc về mình và không phải đau khổ trong việc so sánh với người khác.
Người hạnh phúc không chỉ có sự hài lòng với bản thân mình mà còn có tác động tích cực đến những người xung quanh. Có 9 năng lực quan trọng để đạt được hạnh phúc, và hy vọng rằng chúng có thể giúp mọi người tìm thấy hạnh phúc cho chính mình.
7 năng lực thấu hiểu bản thân
1. Năng lực hiểu biết sâu về bản thân
Khi một cá nhân có kiến thức rõ ràng về sở thích, điểm mạnh, điểm yếu, mục tiêu và khát vọng của bản thân, người đó đã thực sự hiểu biết về chính mình.
Có thể nói rằng, sự tự hiểu là nền tảng để người ta đưa ra những quyết định quan trọng trong cuộc sống.
Khi nhận thức của người đó về bản thân ngày càng toàn diện, họ có khả năng sống một cuộc sống dựa trên sự hạnh phúc mà họ tự quyết định, không phụ thuộc vào những trào lưu hay quan điểm của người khác.
Để hiểu rõ và thấu hiểu bản thân, bạn có thể áp dụng hai phương pháp sau:
- Trong quá trình đưa ra quyết định quan trọng, hãy tự hỏi: Điều này có phải là những gì người khác mong đợi từ tôi, hay đó là lựa chọn mà tôi thật sự muốn thực hiện?
- Xây dựng một kế hoạch rõ ràng và chi tiết về tương lai có thể giúp chúng ta hiểu rõ những khát vọng thực sự của mình. Ví dụ: Tình hình tài chính hiện tại ra sao? Có gặp gỡ nhiều bạn mới gần đây hay vẫn duy trì mối quan hệ thân thiết với những người bạn lâu năm?
2. Sự tự tin vào bản thân
Trong cuộc sống, có rất nhiều yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta. Vì vậy, nhiều người có xu hướng từ bỏ và không tin rằng bản thân mình có khả năng nào.
Tuy nhiên, sự tự tin vào bản thân là yếu tố quan trọng để đạt được hạnh phúc và thúc đẩy năng lực thấu hiểu bản thân. Chỉ khi chúng ta tin rằng mình có khả năng kiểm soát và định hình cuộc sống của chính mình, chúng ta mới có thể vươn lên và đạt được mục tiêu. Khi gặp thất bại, người tự tin vào bản thân sẽ không bị đánh gục, mà thay vào đó, họ sẽ tin rằng mình có khả năng thay đổi tình thế khó khăn và tìm kiếm giải pháp.
Nghiên cứu tâm lý học cũng đã chỉ ra rằng những người tự tin vào bản thân có xu hướng học tập và làm việc tốt hơn, và có thể đối mặt với những thách thức bên ngoài. Họ có khả năng trì hoãn sự đáp ứng ngay lập tức để đạt được những mục tiêu dài hạn. Hơn nữa, họ thường có sức khỏe tốt hơn và trải nghiệm hạnh phúc hơn. Từ đó góp phần thúc đẩy phát triển năng lực thấu hiểu bản thân lên tầm cao mới.
3. Sự khẳng định bản thân
Trong cuộc sống, không thể tránh khỏi những sai lầm và thất bại. Tuy nhiên, khả năng khẳng định bản thân là một yếu tố quan trọng để đạt được sự hạnh phúc. Những người có khả năng khẳng định bản thân không dễ dàng từ bỏ giá trị của mình chỉ vì những thất bại và sai lầm. Họ không để cho đánh giá của người khác quyết định giá trị của bản thân.
Họ tin tưởng rằng bản thân có sức mạnh và giá trị. Đồng thời, họ luôn giữ niềm tin vững chắc rằng “Tôi sẽ cải thiện và phát triển tốt hơn”. Niềm tin này là một loại “liều thuốc” giúp họ vượt qua những thời điểm khó khăn trong cuộc sống.
Chúng ta có thể tìm ra những ưu điểm đáng quý để khẳng định bản thân trong cuộc sống hàng ngày. Ví dụ, trước khi đi ngủ, hãy tự hỏi “Ba điểm mạnh của tôi là gì?” hoặc “Về vấn đề này, tôi đã làm tốt hơn lần trước ở những điểm nào?”. Khi chúng ta nhận ra những ưu điểm của bản thân, thì khi gặp thất bại một lần nữa, chúng ta cũng sẽ nhìn thấy những điểm mạnh của mình và không coi thường bản thân nữa.
4. Năng lực yêu và được yêu cũng giúp phát triển sự thấu hiểu bản thân
Erich Fromm – một triết gia người Đức đã khẳng định rằng tình yêu là yếu tố quan trọng để thiết lập mối quan hệ lâu dài với người khác và tránh xa cảm giác cô đơn.
Thực tế là “yêu và được yêu” không phải là một điều tồn tại sẵn có. Nhiều người nghĩ rằng khi ta yêu ai đó, đó có nghĩa là ta phải đặt ra những yêu cầu và mong đợi nhận lại điều gì đó. Trong tình yêu, khi ta có khả năng trao đi tình yêu mà không cần nhận lại bất cứ điều gì, ta mới thực sự hiểu cách yêu thương người khác và trân trọng giá trị bản thân.
Có những người từ nhỏ không được trải nghiệm tình yêu thương. Do đó, khi lớn lên và gặp người yêu, họ có thể cảm thấy lạ lẫm, xấu hổ, bất an và nghi ngờ. Có những người thậm chí đã từ bỏ cơ hội có một mối quan hệ tốt đẹp vì không biết cách “được yêu”.
Vì vậy, chúng ta cần học cách yêu và được yêu. Chúng ta có thể bắt đầu từ những hành động nhỏ hàng ngày. Chúng ta có thể quan sát và học hỏi từ các mối quan hệ xung quanh, cách mà họ thể hiện tình yêu và chấp nhận tình yêu, cách họ bày tỏ lòng biết ơn và chấp nhận sự biết ơn từ người khác. Từ đó, chúng ta có thể cảm nhận được sức mạnh của một mối quan hệ tốt đẹp mang lại và tìm thấy sự tự tin để xây dựng các mối quan hệ của chúng ta.
5. Năng lực thể hiện sự yếu đuối
Thường có suy nghĩ rằng khi chúng ta cần sự giúp đỡ từ người khác, điều đó cho thấy chúng ta không đủ năng lực và có thể bị từ chối, chế giễu hay mất sự chủ động. Tuy nhiên, thể hiện sự yếu đuối là một yếu tố quan trọng để xây dựng một mối quan hệ bền vững và đáng tin cậy.
Những người biết thể hiện sự yếu đuối thực chất đang truyền đạt rằng “Tôi cần sự giúp đỡ” tới người khác và điều này đóng vai trò không thể thiếu trong các mối quan hệ cá nhân. Đó là một yếu tố kích thích để củng cố mối quan hệ và tạo liên kết giữa mọi người. Mối quan hệ sẽ ngày càng trở nên sâu sắc hơn thông qua việc hỗ trợ lẫn nhau.
Thể hiện sự yếu đuối một cách điều độ là tạo cơ hội cho người khác chăm sóc và yêu thương chúng ta. Hãy thử chọn một người mà bạn tin tưởng, buông bỏ sự tự tôn và tự hào của bạn và nói với họ rằng bạn cần sự giúp đỡ của họ. Điều này có thể mang lại những điều kỳ diệu và gắn kết mối quan hệ giữa bạn và người đó.
6. Năng lực vượt qua khó khăn
Trong lĩnh vực tâm lý học, khả năng vượt qua khó khăn còn được gọi là “khả năng hồi phục”, biểu thị khả năng của một cá nhân thích ứng tốt với áp lực và thách thức. Những người có khả năng “hồi phục mạnh mẽ” có thể vượt qua những khó khăn trong cuộc sống và đạt được những thành tựu đáng kinh ngạc.
Chúng ta đã nghe câu “Cuộc sống chỉ chiếm 10% những gì xảy ra với chúng ta, còn lại 90% phụ thuộc vào cách chúng ta phản ứng”. Vì vậy, để tăng cường khả năng hồi phục, điều quan trọng là thay đổi cách nhìn của chúng ta về khó khăn. Điều tốt nhất là chấp nhận khó khăn và đối mặt với nó bằng sự bình tĩnh và lòng mở. Mọi người đều phải đối mặt với khó khăn trong cuộc sống, nhưng hãy nhớ rằng đằng sau những khó khăn đó có thể là những thành công ngọt ngào đang chờ đợi bạn.
8. Năng lực buông bỏ
Trong cuộc đời, sẽ luôn có những người và những thứ không thuộc về bạn. Nếu bạn cứ bám víu vào những điều này thì chỉ khiến bản thân thêm mất mát hơn mà thôi. Buông bỏ không phải là chạy trốn một cách hèn nhát, mà là cho phép bản thân chấp nhận hiện thực. Cũng là cách để bản thân trân trọng những điều thực sự có ý nghĩa với mình.
Không cần ép buộc ai ở bên cạnh, cũng không cần nắm giữ những mục tiêu không thể đạt được. Hãy học cách thả lỏng để tạo không gian cho những điều tốt đẹp thực sự đến với bạn.
Để học cách buông bỏ, bước đầu tiên là đối diện với cuộc sống hiện tại một cách chân thành và làm việc với trái tim của mình. Hãy mở lòng để chào đón những người mới và những trải nghiệm mới trong cuộc sống của bạn. Rồi một ngày nào đó, khi nhìn lại, bạn sẽ nhận ra rằng những điều trong quá khứ không còn mang ý nghĩa quan trọng nữa.
Khi chúng ta khám phá ý nghĩa trong cuộc sống của mình, chúng ta sẽ có đủ sức mạnh và can đảm để đối mặt với những khó khăn và thách thức. Điều này giúp chúng ta tìm thấy niềm vui và sự hài lòng từ những trải nghiệm mà chúng ta trải qua.
Hạnh phúc không phụ thuộc vào tương lai mà nằm ngay trong khoảnh khắc hiện tại. Nó chủ yếu phụ thuộc vào cách suy nghĩ của chúng ta, không phải vào hoàn cảnh bên ngoài.
